Al veel scholen doen mee aan ‘de week van de lentekriebels’ . Zij besteden daarom in elk leerjaar aandacht aan het thema relaties en seksualiteit. Het is goed dat dit gebeurt, maar ook thuis kun je hier aandacht aan besteden. Het thema dit jaar is “je lijf is van jou!”. Een prachtig thema waar je als ouders vanaf de geboorte aandacht aan kunt besteden in de seksuele opvoeding.
Omdat seksuele opvoeding een onderwerp is waar wij veel waarde aan hechten, besteden wij in de week van de lentekriebels extra aandacht aan dit onderwerp. We hebben een tijd geleden aan ouders gevraagd of ze een enquête wilden invullen. Het doel van deze enquête was inzicht krijgen hoe ouders uit onze doelgroep denken over seksuele opvoeding. En of dit beeld aansluit bij wat de theorie voorschrijft. Valt hierin nog wat te verbeteren? Of weten ouders wat er van belang is in de seksuele opvoeding van hun kind.
De enquête is gedeeld op social media met de vraag of ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd of jonger deze zouden willen invullen. Uiteindelijk is de enquête ingevuld door 24 personen met kinderen in de leeftijd tussen de 4 en 15 jaar, jongens en meisjes.
Seksuele opvoeding
Mendi gaf het maandag in haar blog al aan. Seksualiteit is meer dan seks, veilig vrijen en ja of nee zeggen. En dat de seksuele ontwikkeling al vanaf de geboorte start. Maar wat is dan precies seksuele opvoeding? Seksuele opvoeding is een belangrijk onderdeel van de opvoeding. Door seksuele opvoeding te geven, stimuleer je kinderen op een positieve manier bij hun seksuele ontwikkeling. Onder seksuele opvoeding valt, naast kennis over de technische kant en de gevaren van seksualiteit, ook het leren kennen van je lichaam én welke benamingen élk lichaamsdeel heeft. Praten over gevoelens, zorgen dat een kind weerbaar is en zijn/haar gevoelens en grenzen durft aan te geven. Normen en waarden bijbrengen, waardoor het kind leert om te gaan met andere kinderen en volwassen. En ook de grenzen van een ander leert te respecteren. Dat een kind weet bij wie hij/zij hulp kan vragen, wanneer zijn/of haar grenzen niet gerespecteerd worden en ook hulp durft te vragen. Tijdens de seksuele opvoeding is het van belang dat er rekening gehouden wordt met de seksuele ontwikkeling van het kind (Zwiep, 2012). Uit de antwoorden van de enquête blijkt dat ouders hele verschillende antwoorden geven als we kijken naar de vraag waar zij aan denken bij seksuele opvoeding. Wat daarbij opvalt, is dat een enkele ouder de seksuele opvoeding zo compleet omschrijft zoals de literatuur hierboven.
Ilse: “Van kinds af aan de juiste benaming voor geslachtsdelen gebruiken, vertellen dat het hun lichaam is, en dat niemand zomaar ergens aan mag zitten. Als ze niet willen knuffelen of wat dan ook, dat ze dat mogen (moeten eigenlijk!) zeggen, en dat, dat helemaal oké is. Als de leeftijd er naar is: vertellen dat seks iets leuks en fijns moet zijn. Je moet er plezier aan beleven. Ook hier geldt nee is nee. Als je maar gelukkig wordt, of dat met een man/vrouw/non-binair persoon is, maakt daarin niks uit.”
Daarnaast vinden alle ouders het belangrijk dat er open en op een veilige manier gecommuniceerd wordt omtrent het onderwerp seksualiteit. Het leren dat je grenzen kunt hebben, deze aangeven en het respecteren van andermans grenzen, vinden alle ouders erg belangrijk om mee te geven in de seksuele opvoeding.
Seksuele ontwikkeling
Zoals eerder in deze blog al werd aangeven, is het belangrijk dat de seksuele opvoeding aansluit bij de seksuele ontwikkeling van het kind én dat die ontwikkeling al start bij de geboorte. De seksuele ontwikkeling ontwikkelt zich een leven lang. Bij elke fase past daardoor een ander “soort” seksuele opvoeding.
Seksuele opvoeding van baby’s
In de seksuele opvoeding van baby’s ligt bijvoorbeeld de basis van weerbaarheid en veiligheid. Je knuffelt je baby, troost het bij verdriet en zorgt dat het zich veilig voelt (Bron: Opvoeden.nl). De start van seksuele opvoeding van je kind!
Seksuele opvoeding van peuters en kleuters
Kleuters beginnen bijvoorbeeld met het ontdekken van elkaars lichaam door rollenspel (doktertje). Peuters zien verschillen (‘Hé, jij hebt geen piemel?!’). Zoeken hun eigen en elkaars grenzen op. En worden nieuwsgierig naar het ontstaan van het leven (‘Hoe komt die baby in jouw buik?’). Ook tijdens deze fase zul je, je kind leren grenzen aan te geven en andermans grenzen te respecteren. Uitleg geven over verschillen tussen jongens en meisjes. Hoe baby’s ontstaan; ‘Nee, niet de ooievaar’. En zul je ze begeleiden in het, op een veilige manier, ontdekken en uiten van hun gevoelens.
Seksuele opvoeding van pubers
Zodra kinderen tegen de puberteit aanlopen zal de wat meer technische kant van seksuele opvoeding ook aanbod komen. Hoe ontstaat een baby precies, welke gevaren schuilen er aan seks en wat kun je doen om je hier tegen te beschermen? Wat zijn loverboys? Enzovoorts.
Seksuele opvoeding; Opvoeding voor alle leeftijden
Als je het zo bekijkt, begin je dus al direct na de geboorte met de seksuele opvoeding en loopt dit tot ver in de puberteit door. Iets wat niet alle ouders die de enquête hebben ingevuld zich bewust van lijken, gezien de antwoorden. En ondanks dat elke fase zijn eigen ontwikkeling kent. Betekent dit niet dat het onderwerp afgesloten is, zodra de nieuwe ontwikkelingsfase aanbreekt. Onderwerpen kunnen én worden meestal meegenomen naar een volgende fase in de opvoeding, waarbij het onderwerp wordt aangeboden passend bij de leeftijd van dat moment. Daarbij zijn er meer fases in de seksuele ontwikkeling dan wat ik hierboven beschreven heb.
De taak van de maatschappij met ouders als anker
Ondanks dat de ouders de uitgewezen personen zijn om seksuele opvoeding te geven, is het van belang dat ook op school, op verenigingen, kinderopvang, enz. aandacht besteed wordt aan de seksuele opvoeding. Ouders kennen hun kind het best, ze weten welke waarden en normen ze door willen geven, enzovoorts. Daarnaast hebben leerkrachten en groepsleid(ster)s, trainers, enz. ook een observerende, sturende en informatieve taak als het gaat om seksuele opvoeding van de kinderen in hun groep. Dit is ook waarom er sinds 2012 aan basisscholen de verplichting is gesteld om seksuele opvoeding aan de kerndoelen van het onderwijs toe te voegen (Zwiep, 2012). Iets waar de meeste ouders, die de enquête hebben ingevuld, zich wel in kunnen vinden. Het is de taak van de ouders, daarnaast heeft school, enz. ook een ondersteunende taak hierin, geven de meeste ouders aan.
Seksuele opvoeding; trek het uit de taboesfeer!
Als ik zo terug kijk op de afgelopen week, de verschillende blogs en antwoorden uit de enquête, ben ik van mening dat seksuele opvoeding een belangrijk onderwerp is om het over te hebben. Niet alleen met je kind, maar ook met elkaar. Wat verwacht jij van de ander wat betreft seksuele opvoeding? Wat wordt er van jouw als ouder verwacht of eigenlijk wat is goed voor jouw kind in de seksuele opvoeding? Hoe meer we met een open communicatie hierover praten, ons inlezen en er geen taboe van maken. Hoe beter dit is voor de seksuele ontwikkeling van onze kinderen.
Bron: Zwiep, C (2012), Seksuele ontwikkeling: Methodiek voor pedagogische begeleiding in de kinderopvang en het basisonderwijs. Amsterdam: SWP
