Pesten. Een onderwerp dat niet alleen betrekking heeft tot de basisschool, maar een onderwerp dat veel verder gaat dan dat. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt zelfs dat pestgedrag alleen maar erger wordt naar mate we ouder worden. “Op scholen wordt één op de tien leerlingen gepest. Op het werk één op de acht en in het bejaardentehuis één op de vijf mensen. En toch blijven veel mensen zeggen dat pesten een kleuterding is…”, aldus Stop Pesten NU! Daarom staan wij vandaag, op 19 april, stil bij pesten. Pesten kan namelijk diepe littekens achterlaten bij degene die gepest wordt. Want gepest worden is zoiets, waar je eigenlijk als buitenstaander niets van ziet, waardoor het ontzettend moeilijk is om er iets aan te doen…
Pesten op de basisschool
Wanneer je aan tien willekeurige mensen op straat zou vragen wat ze van pesten vinden, zullen er tien mensen zeggen dat ze vinden dat pesten niet oké is. Maar toch gebeurt het, zo veel vaker dan je denkt. Maar hoe dan? Één op de tien leerlingen op school wordt gepest. Dat betekent dus dat in een klas van zo’n 30 kinderen er gemiddeld 3 gepest worden. Dat is veel, namelijk 10% van die klas. Toen ik zelf een jaar voor de klas stond, kon ik helaas niet ontkennen dat er in mijn groep gepest werd. En dat, terwijl ik een goed pedagogisch klimaat heel belangrijk vond, en daar veel in investeerde. Het gebeurt vaak buiten het zicht van de leerkracht om.
Grapje, plagen, pesten
Op de basisschool zul je vast wel eens hebben gehoord van de uitdrukking: “grapje, plagen, pesten.” Want, wanneer gaat het om pesten? En wanneer is het nog plagen? De directeur van Stop Pesten NU! en Marije van de Sande, adviseur pesten bij stichting School & Veiligheid zijn daar heel eenduidig in. Plagen is kortdurend en vindt plaats op voet van gelijkwaardigheid, pesten gebeurt langdurig en regelmatig met een pestkop die de baas is. Plagen gaat heen en weer en is voor de lol, pesten gaat altijd één kant op en vooral moeilijker te stoppen. Het lastige hierin is dat dit allemaal afhankelijk is van persoonlijke interpretatie. Wat voor de één voelt als plagen, kan voor de ander voelen alsof hij gepest wordt. En het uitspreken van dit gevoel is voor kinderen vaak lastig, omdat ze wanneer ze het gevoel hebben gepest te worden bang zijn om nog meer gepest te worden.
Methodes voor sociale vorming
En dat terwijl er tegenwoordig zoveel middelen zijn om het pesten zoveel mogelijk te beperken. Het liefst wilde ik hier schrijven tegengaan, maar ik ben bang dat het een ideaalbeeld met nog een hele lange weg te gaan is, voordat pesten helemaal de wereld uit is. Scholen kunnen tal van methodes of programma’s inzetten. Het is goed om te zien dat het uitgangspunt van eigenlijk al deze programma’s is, om de sociaal emotionele competenties te bevorderen. Het werkt meer als preventief stuk, waarbij leerlingen op een positieve manier gestimuleerd worden om op de juiste manier met elkaar om te gaan. Neem bijvoorbeeld “Rots en Water”-training. Deze training maakt de kinderen weerbaarder en leert ze om sterker in hun schoenen te staan. Een ander voorbeeld is de PAD-methode. Dit staat voor Programma Alternatieve Denkstrategieën en is een universeel preventieprogramma. Hierin staat het vergroten van sociaal-emotionele competenties centraal. Andere methodes voor sociale vorming zijn de SOEMO-kaarten, School Wide Positive Behavior Support (SWBS), de Vreedzame School en kanjertraining.
Anti-pestprogramma’s
Daarnaast zijn er ook verschillende programma’s die gericht zijn op anti-pesten. Want op het moment dat er op een school veelvuldig gepest wordt is het vaak niet meer voldoende om er als leerkracht alleen iets aan te doen. Hoe graag je dit als leerkracht ook wil, het ‘probleem’ is dan te groot. Het kan dan juist helpen om dit probleem school-breed aan te pakken en hier gezamenlijk de focus op te leggen. Vaak heeft het zelfs nog meer effect wanneer hiervoor professionele trainers voor worden ingeschakeld. Voorbeelden van anti-pestprogramma’s zijn Prima, KiVa, Alles Kidzzz en Taakspel.
Trek aan de bel!
En waar je nu ook op school zit, werkt, of op welke manier je dan ook met mensen om gaat. Op het moment dat jij het gevoel hebt dat je gepest wordt: trek aan de bel. Het gaat niet alleen om fysiek pesten, maar juist ook om cyberpesten. Neem iemand in vertrouwen, dit kan een vertrouwenspersoon op het werk of op school zijn, maar dit kan ook juist iemand zijn die jij vertrouwt. Maak kenbaar, hoe eng dat ook is omdat je bang bent dat het pesten erger wordt, dat je gepest wordt. Je hoeft het niet alleen te doen, want samen ben je zoveel sterker.
En voor de leerkrachten, vertrouwenspersonen of welke professional dan ook. Neem iemand die je in vertrouwen neemt serieus. De drempel is vaak al hoog om hulp in te schakelen, ga daar niet te licht mee om. Let daarnaast bijvoorbeeld juist op de teruggetrokken leerling, minderheidsgroepen en bevraag deze. Ten slotte zal een goede relatie tussen de school en de leraar kunnen helpen om pestgedrag eerder te herkennen en aan te pakken.
Voor de informatie in bovenstaande blog heb ik gebruik gemaakt van verschillende artikelen. Klik verder op deze artikelen als je meer wil lezen over pesten. Leraar24, Stop Pesten NU!
