Herstel en sociale media: er zijn behoorlijk wat mensen die sociale media zoals Instagram inmiddels gebruiken om te delen over hun herstel van psychische klachten. Op internet zijn de mogelijkheden om met lotgenoten in contact te komen dan ook eindeloos. Op het eerste gezicht lijkt dat heel fijn, helpend, taboedoorbrekend. Sanne heeft hier veel informatie opgedaan en lieve mensen leren kennen, met sommige heb ik zelfs nog contact. Zelf heeft ze echter ook een mindere kant ontdekt gedurende mijn eigen herstelproces, specifiek over Instagram. Daarover deelt ze graag meer in onderstaande blog.
Let op: in deze blog wordt onder andere over destructief gedrag zoals zelfbeschadiging en eetstoornissen geschreven. Pas goed op jezelf als dit voor jou een trigger kan zijn.
Hoe het voor mij begon
Vijf jaar geleden viel ik uit van mijn studie met een burn-out en angstproblemen. Een half jaar later volgde de diagnose autisme. Het was een verwarrende en onzekere periode, waarin ik hard op zoek was naar wat me zou gaan helpen om mezelf weer bij elkaar te kunnen rapen. Ik las veel over autisme en burn-out, en had veel behoefte aan lotgenotencontact en soortgelijke verhalen. Ik besloot daarom een anoniem Instagram-account aan te maken en op zoek te gaan naar lotgenoten. Ook deelde ik steeds meer over mijn eigen proces. Gedichten, gedachten, korte blogs, maar ook dagelijkse dingen. Mijn account groeide, ik volgde veel verschillende mensen die op één of andere manier overeenkomsten met mij hadden op het gebied van psychische klachten. Op zich niks mis mee, toch? Maar er zat ook een groot nadeel aan.
Normaliseren wat niet normaal is
Psychische klachten kunnen erg heftig zijn, en er kwamen dan ook heftige dingen voorbij. Gesloten opnames, sondevoeding bij een eetstoornis, heftige wonden/littekens van zelfbeschadiging, foto’s van in het ziekenhuis liggen na een suïcidepoging. Een biografie waarin diagnoses en aantal opnames opgesomd werden. Hele persoonlijke dingen werden zonder pardon het internet op geslingerd, onder het mom van “het doorbreken van taboes”. Het sloeg voor mij echter de plank mis, en van zulke heftige berichten begon ik me steeds meer af te vragen wat de meerwaarde ervan is. Het is denk ik voor niemand helpend om te lezen dat iemand zichzelf weer beschadigd heeft, of hoeveel opnames diegene heeft gehad. Achteraf gezien vraag ik me bij sommige mensen af of ze daadwerkelijk al in herstel waren, of vooral nog heel erg vast zaten in vicieuze cirkels van destructief gedrag. Ik ben me ervan bewust dat dit harde uitspraken zijn, maar ik doe ze wel vanuit mijn eigen ervaring.
Ik ben absoluut voor het doorbreken van taboes en het bespreekbaar maken van het onbespreekbare. Wat ik echter merkte, is dat binnen deze zogenaamde recovery community, vrij heftige dingen bijna genormaliseerd worden. Ik betrapte mezelf erop dat ik het steeds normaler ging vinden dat mensen een sonde hadden voor hun eetstoornis, of dat iemand voor de derde keer die week maar het ziekenhuis moest vanwege zelfbeschadiging. Dit soort zaken waren eerder bijna regel dan uitzondering. Terwijl het gevolgen zijn van psychische ziektes, die in geen enkele vorm “de norm” of gezond zijn. Moeten dit soort zaken uit de taboesfeer? Ja, zeker! Maar is het normaal of gezond? Nee! En dat moet het niet worden ook.
“Niet erg genoeg”
Achteraf gezien, is het voor mij ook behoorlijk schadelijk (geweest) om me in dit wereldje van sociale media te begeven. Ik kreeg het gevoel dat mijn problemen niet echt, niet erg genoeg waren. Al die andere mensen hadden het toch veel zwaarder? Telden mijn problemen wel, als ik nog nooit bij de crisisdienst was geweest, of niet in opname hoefde? Ik vergat dat psychische problemen niet extreem zichtbaar hoeven te zijn, en dat vaak juist zelfs niet zijn. Van een eetstoornis kun je lijden in stilte, zonder sonde of ernstig ondergewicht. Zelfbeschadiging hoeft niet zichtbaar te zijn of permanente littekens achter te laten. Dat maakt het ook niet minder erg; jezelf beschadigen is per definitie erg.
Meer destructief gedrag door sociale media
Ik heb zelf helaas ook problemen met zelfbeschadiging. Ik kwam er achter dat ik behoorlijk getriggerd kan raken door het zien van heftige littekens bij andere mensen. Iets in mij is altijd bang om niet genoeg te zijn, dus na het zien van zulke foto’s had ik vaak heftigere gedachten aan zelfbeschadiging. Ik kwam soms bijna fotoreportages tegen van littekens, en dat gaat voor mij echt te ver. Achteraf gezien vind ik het heel erg om me te realiseren dat mijn probleem met zelfbeschadiging alleen maar groter is geworden doordat ik het (toen onbewust) zo heb opgezocht. Instagram werkt natuurlijk ook zo; het algoritme zorgt ervoor dat je vergelijkbare accounts tegenkomt als de accounts die je volgt, ik zakte daardoor alleen maar verder weg in dat wereldje. Op goede momenten ontvolgde ik negatieve en destructieve accounts, om vervolgens op een slecht moment daar weer heel sterk naar toe te trekken. Scrollen op Instagram was daardoor op zichzelf al een destructieve neiging geworden.
Instagram was dus enerzijds een veilige bubbel waar alles er mocht zijn. Tegelijkertijd raakte ik regelmatig op een negatieve manier geïnspireerd door anderen, wat mijn destructiviteit verergerde. Het zien van destructief gedrag van anderen kon me soms over het randje trekken om zelf ook iets destructiefs te doen. Het principe “wat je aandacht geeft, dat groeit” ging voor mij wel op.
De realiteit kwijt door sociale media
Ik raakte de realiteit eigenlijk steeds meer kwijt. De realiteit is namelijk dat ik me in de “echte wereld” helemaal niet zo hoef te bewijzen om duidelijk te maken dat ik me rot voel. De competitie die ik op Instagram ervaarde, is er in het echte leven helemaal niet zo. Ik dacht dat ik pas mocht zeggen dat het echt slecht met me ging, als ik mezelf had beschadigd. Ik heb er maar één woord voor: bizar. Voor zover ik weet heb ik geen eetstoornis, maar ik betrapte mezelf erop dat ik een soort jaloezie voelde bij het zien van hele dunne meiden. Zo wil ik ook zijn. Langzaamaan heeft zich ook op dat vlak een vervelend patroon ontwikkeld waar ik nog niet vanaf ben. Zo zijn er nog wel meer kronkels in mijn hoofd, die nog niet helemaal weg zijn. Natuurlijk is dat niet allemaal te wijten aan Instagram, maar het heeft er zeker niet aan mee geholpen. Ernstige en complexe problemen hebben, leek voor sommige mensen bijna een prestatie, en ik betrapte mezelf erop dat ik het ook steeds meer zo ging zien. Hoe het bij mij was, was nooit erg genoeg. Het werd steeds meer mijn identiteit, terwijl ik veel meer ben en wil zijn dan mijn problemen.
Tips om hiermee om te gaan
Deze blog belicht vooral de negatieve kanten van sociale media. Er zitten zeker ook positieve kanten aan en er zijn een hoop accounts te vinden die wel helpend en fijn zijn. Het is daarom goed om je bewust te blijven van wat het met je doet om op bijvoorbeeld Instagram te zitten. Zodra je merkt dat je (vaak) getriggerd wordt of er een negatief gevoel aan overhoudt, dan ga je al een grens over en kun je je afvragen of het handig is om ermee door te gaan. Om die reden is het belangrijk om je eigen kwetsbaarheden te kennen, zeker als het gaat om iets wat zo’n dubbele functie kan hebben als sociale media. Bijvoorbeeld hoe gevoelig je bent voor bepaald gedrag, en wat je triggers zijn. Wanneer je erg kwetsbaar en onzeker bent, of snel doorslaat in destructieve patronen, dan is het wellicht niet handig om op sociale media te zitten. Voor mij persoonlijk blijkt eigenlijk steeds maar weer dat ik niet op een gezonde manier op Instagram kan zitten. Lotgenotencontact is fijn, maar ik ga te makkelijk de grens naar destructief gedrag over. Ik heb Instagram daarom verwijderd. Lotgenotencontact zoek ik nu op een andere manier, zoals op een forum.
Ook kan het handig zijn om jezelf af te vragen wat je precies zoekt. Lotgenotencontact? Dat kan bijvoorbeeld ook via een vereniging. Voor autisme worden er in verschillende gemeentes dingen georganiseerd om gelijkgestemden te ontmoeten, zoals contactavonden. Zoek je inspiratie? Dat kan natuurlijk via Instagram, maar ga dan bijvoorbeeld heel bewust om met welke accounts je wel en niet volgt. Er zijn ook verschillende (blog)sites waar veel informatie te vinden is, zoals Proud2bme op het gebied van eetstoornissen. Bekijk vooral voor jezelf of het je iets oplevert, en of het je verder helpt in je herstel.
